Ομιλία στη Συνεδρίαση της ΚΠΕ του ΠΑΣΟΚ

Νίκος Ανδρουλάκης - Γραμματέας Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ - Ευρωβουλευτής

Αθήνα, 28 Φεβρουαρίου 2015

Σύντροφοι και συντρόφισσες εδώ και καιρό μας βασανίζει όλους πως η πάλαι ποτέ ηγεμονική στην ελληνική πολιτική σκηνή Παράταξη, έφτασε μέσα σε πέντε χρόνια από το 44% στο πιο χαμηλό ποσοστό της ιστορίας της.

Πως η Παράταξη που μπήκε στην πολιτική ζωή του τόπου ως ριζοσπαστικό Κίνημα και κέρδισε τις καρδιές και την εμπιστοσύνη των πολιτών με τις μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, έφτασε σήμερα στο εκλογικό καναβάτσο.

Πως η Παράταξη που έβαλε πλάτη στα δύσκολα, που δεν λογάριασε το κομματικό κόστος μπροστά στην χρεοκοπία της χώρας, με πολλούς από εσάς πρωταγωνιστές, ιδιαίτερα με τον Πρόεδρο μας τον Βαγγέλη Βενιζέλο, να βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη πολιτική κατάσταση με μειωμένη την επιρροή της.

Πως το άλλοτε δυναμικό Κίνημα είναι σήμερα ένα γερασμένο Κόμμα, εγκαταλελειμμένο από τις παραγωγικές ηλικίες και τη μεσαία τάξη.

Πως όλοι εμείς και χιλιάδες στελέχη μας που διαμορφώσαμε και διατυπώσαμε προτάγματα που επιβλήθηκαν από το λαό ως κεντρικά διακυβεύματα για τον εκδημοκρατισμό, τον εκσυγχρονισμό της χώρας δεν καταφέραμε να θωρακίσουμε και να υπερασπιστούμε την Παράταξή μας.

Σύντροφοι και συντρόφισσες είναι αναγκαίο να μιλήσουμε με ειλικρίνεια για όλα όσα μας έφεραν σήμερα εδώ. Να συζητήσουμε πως θα διαχειριστούμε το άσχημο εκλογικό αποτέλεσμα. ´Ενα αποτέλεσμα στο οποίο πέρα από όλα τα άλλα, φτάσαμε μετά από τη διάσπαση και το διχασμό της Παράταξης, λίγες μόλις εβδομάδες πριν τις εκλογές.

Η αποτυχία της διάσπασης, της προσπάθειας απαξίωσης της Παράταξης, αποτυπώθηκε όμως στην κάλπη. Καταδικάστηκε από την πλειοψηφία των μελών μας σε όλη την επικράτεια, αλλά παράλληλα επέφερε ένα καίριο πλήγμα στο Κόμμα μας και αυτό θα μείνει στις σελίδες της πολιτικής μας ιστορίας, ως ένα τραγικό σφάλμα όσων το εμπνεύστηκαν.

Σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες είχαμε μαζί μας τις οργανώσεις μας σε όλη τη χώρα που στήριξαν την Παράταξη με δυναμισμό και ανιδιοτέλεια. Πολλά από τα στελέχη μας, δίχως πολιτικές προίκες και οικονομικούς πόρους, με μόνη πυξίδα τον κομματικό τους πατριωτισμό στελέχωσαν τα ψηφοδέλτιά μας. Τη στιγμή που κάποιοι άλλοι ύψωναν σημαίες ευκαιρίας, με μόνο γνώμονα το προσωπικό τους όφελος.

Σήμερα πρέπει να ακούσουμε προσεκτικά την ετυμηγορία της ελληνικής κοινωνίας. Είναι επίπονη η προσαρμογή σε μια τέτοια εξέλιξη. Είναι ακόμη δυσκολότερη όμως όταν η τωρινή μετεκλογική καθημερινότητα επιβεβαιώνει ότι δεν κατανοήσαμε εγκαίρως και στο πραγματικό της μέγεθος την κρίση του πολιτικού συστήματος.

Και παρά το γεγονός ότι ανανεώσαμε την κομματική μας οργάνωση, στήσαμε από την αρχή τις οργανώσεις με διάθεση αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης, φτιάξαμε τους Τομείς Πολιτικής και Δράσης, στρατεύσαμε στελέχη διαφόρων ηλικιακών ομάδων και χώρων για να καταφέρουμε την αδιαμεσολάβητη επικοινωνία μεταξύ κοινωνίας - κόμματος – ηγεσίας, ήταν πολλές οι φορές εκείνες που ο λόγος των οργάνων παρακάμφθηκε ή απαξιώθηκε.

Το αποτέλεσμα ήταν στη συλλογική συνείδηση του κόσμου του ΠΑΣΟΚ να στεριώσει το αίσθημα ότι η Παράταξη στοχεύει μόνο στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας και τη διαχείριση του κρατικού μηχανισμού. Το ηθικό κόστος ήταν μεγάλο.

Οι σημαντικές επιτυχίες που πετύχαμε στους μαζικούς χώρους δεν ήταν αρκετές, για να συγκρατήσουν και να καλλιεργήσουν δεσμούς ανάμεσα στη βάση μας και την οργανωμένη της έκφραση. Τα σημάδια ότι χάναμε την επαφή με την κοινωνία, υπήρχαν καιρό μπροστά μας. Ήδη από το 2004 οι ψηφοφόροι έλεγαν στον τότε Πρόεδρο «Προχώρα, άλλαξέ τα όλα». Διεκδικούσαν με αυτό το μήνυμα τη συμμετοχική δημοκρατία, την ενεργή παρουσία τους στο Κόμμα και στις αποφάσεις του.

Η συμμετοχική αυτή όμως διαδικασία, εφαρμόστηκε μόνο σε μια περίσταση στην εκλογή του αρχηγού. Η ουσιαστική συζήτηση με τις οργανώσεις μας για τον ιδεολογικό προσανατολισμό της Παράταξης, αντικαταστάθηκε από τότε από τα μεγάλα τραπέζια διαλόγου. Ακόμη και ο ρόλος των συλλογικών μας οργάνων στη διαμόρφωση της πολιτικής κατεύθυνσης ανατέθηκε επί της ουσίας σε ένα στενό κύκλο συνεργατών της ηγεσίας.

Σύντροφοι και συντρόφισσες, δεν ήταν μόνο το Μνημόνιο που μας έφερε σε αυτό το πολιτικό τέλμα. Είναι λανθασμένη και μονόπλευρη αυτή η ανάγνωση. Άλλωστε μπορούμε σήμερα να το δούμε πιο καθαρά, έχουμε διπλή εμπειρία. Το 2012 όταν η Νέα Δημοκρατία με τον Αντώνη Σαμαρά αγάπησε ξαφνικά το Μνημόνιο και ξέχασε το σκίσιμό του, παρ' όλα αυτά συγκράτησε τις δυνάμεις της. Σήμερα, τρία χρόνια μετά όταν ο ΣΥΡΙΖΑ από την κατάργησή του με ένα νόμο, έχει περάσει στη μετονομασία του σε πρόγραμμα – γέφυρα.

Γι' αυτό και στην πραγματικότητα οι ευθύνες που σήμερα ακούσια ή εκούσια επιχειρούμε να μεταβιβάσουμε κάπου, πρέπει να αναζητηθούν με νηφαλιότητα σε όλη τη μέχρι σήμερα διαδρομή μας. Να πάμε πολύ πίσω γιατί μόνο έτσι θα καταφέρουμε να πάμε και πολύ μπροστά. Να πάμε στους χρόνους που παραχωρούσαμε τη μεταξύ μας πολιτική παιδευτική διαδικασία και όσμωση, σε κομματικούς μεσσίες, σε τεχνοκράτες και διανοούμενους οι οποίοι όμως την κρίσιμη ώρα- και το 2010 και το 2012 και πριν ένα μήνα- σώπασαν ή κρύφτηκαν.

Για πολλά χρόνια η παιδευτική λειτουργία του κόμματός μας αρκέστηκε στη διαμόρφωση σε όλα τα επίπεδα ενός ελκυστικού στελεχιακού δυναμικού στη λογική του "λαβείν" και όχι του "δούναι", στη λογική του παραγοντισμού και όχι της ανιδιοτελούς προσφοράς.

Και όμως μας παραξενεύει σήμερα που πολλοί που πήραν θέσεις, αξιώματα, τίτλους με το ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα και την Ευρώπη, όχι μόνο βρίσκονται μακριά από την Παράταξη, αλλά προσπαθούν με κάθε τρόπο να την ισοπεδώσουν. Μας παραξενεύει που αναζητούν σε άλλα λημέρια να ανακτήσουν την πρόσβασή τους στην εξουσία, ενώ αυτή ήταν η πάγια αντίληψή τους.

Ακόμη και τώρα είναι προσβολή σε αυτούς που δούλεψαν σκληρά για να κρατήσουν την Παράταξη όρθια στις κρίσιμες ώρες του προηγούμενου μήνα, οι παράγοντες - γενόσημα του 4-2-1 που ξέχασαν να παραιτηθούν ή δεν δέχτηκαν να στρατευτούν στην κρίσιμη μάχη, να προτάσσουν το οργανωτικό πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ. Λες και δεν γνωρίζουν ότι οι ανθρώπινοι και οι υλικοί πόροι του κόμματος δεν έχουν καμία σχέση με αυτούς των προηγούμενων ετών, που οι ίδιοι διαχειρίστηκαν.

Σύντροφοι και συντρόφισσες ο ελληνικός λαός μας τίμησε με ένα σημαντικό τρόπο στις Ευρωεκλογές. Η ευθύνη όμως της Νέας Δημοκρατίας για όσα συνέβησαν μετέπειτα, είναι τεράστια. Είναι αυτή που άνοιξε το δρόμο στο ΣΥΡΙΖΑ, μετά από τον ανασχηματισμό – παρωδία μετά τις ευρωεκλογές και μέσα από την επικοινωνιακή στρατηγική ότι η διαπραγμάτευση πια γίνεται εκτός χώρας. Και βέβαια με τις ακροδεξιές της αγκυλώσεις, τις οποίες πολλές φορές προσπαθήσαμε να ανατρέψουμε, αλλά για μας με πάρα πολύ μεγάλο πολιτικό κόστος.

Ο κύριος Σαμαράς ήταν αυτός που οδήγησε τη μάχη στο προνομιακό γήπεδο του ΣΥΡΙΖΑ, τον λαϊκισμό. Ο εκλογικός νόμος που δεν άλλαξε και που έδωσε δύναμη στον ΣΥΡΙΖΑ μέσα από το bonus των 50 εδρών, ήταν μια παράλειψη που εμείς συνεχώς βάζαμε ως θέμα και την είχαμε βάλει εξ αρχής στην προγραμματική συμφωνία.

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Το γεγονός ότι επιτρέψαμε ο δημόσιος διάλογος να περιοριστεί στο Μνημόνιο στενά, που ήταν το προϊόν της χρεοκοπίας και καθόλου σε αυτή καθαυτή τη χρεοκοπία, στην οποία οδηγήθηκε η χώρα μετά την ανεύθυνη διακυβέρνηση του κυρίου Καραμανλή, ήταν ένα πολύ σημαντικό στοιχείο το ότι κέρδισε το αφήγημα της Δεξιάς και της Αριστεράς.

Οι πρωταγωνιστές της χρεοκοπίας έτσι, κατάφεραν να κρύψουν την προσωπική τους ταυτότητα και τις ευθύνες τους πίσω από το πλαστό ιστορικό δίπολο Μνημόνιο – Αντιμνημόνιο.

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Πιστεύω βαθιά ότι ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας που σήμερα κινείται, δρα και επιλέγει με το θυμικό, έχει μεγάλη ανάγκη να εκφραστεί μέσα από έναν προοδευτικό και μεταρρυθμιστικό χώρο.

Κάποιοι θεωρούν ότι ο ρόλος του ΠΑΣΟΚ ως φορέα της Κεντροαριστεράς έχει τελειώσει. Ότι η Κεντροαριστερά έχει μετακομίσει στα κυβερνητικά έδρανα έχοντας πλέον την εύνοια των κοινωνικών δυνάμεων που στήριζαν για δεκαετίες το ΠΑΣΟΚ.

Όσοι το υποστηρίζουν δεν έχουν καταλάβει τι πραγματικά συνέβη στις εκλογές. Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε μια συγκυριακή ψήφο, μια ψήφο τιμωρίας ενάντια σε όσους κυβερνούσαν μέχρι τότε.Σε μεγάλο βαθμό δεν υπήρξε θετική ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι τυχαίο που παρ' ότι άφησε την εκλογική του επιρροή ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κερδίζει ουσιαστικά νέα μέλη. Το γεγονός ότι προσφέρει συγκυριακή εκπροσώπηση σε ένα τμήμα των ψηφοφόρων της Κεντροαριστεράς αυτό δεν σημαίνει ότι είναι το νέο τους πολιτικό σπίτι.

Από την άλλη πλευρά κάποιοι βλέπουν τη νέα Κεντροαριστερά στο χώρο του Ποταμιού. Το εκλογικό αποτέλεσμα βοηθά κι εδώ τη μυωπία. Έλεγαν οι κύριοι του Ποταμιού «πολιτική χωρίς πολιτικούς» και τελικά υιοθέτησαν εκείνους που ήταν πρόθυμοι να αλλάξουν κομματική στέγη. Στηρίχθηκαν στο λαϊκισμό του απολίτικου και δεν κατάφεραν να βρουν απήχηση στα λαϊκά στρώματα, που πρέπει να αποτελούν και αποτελούν πραγματικά τη ραχοκοκαλιά της σύγχρονης Σοσιαλδημοκρατίας.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, πιστεύω βαθιά ότι το ΠΑΣΟΚ μπορεί και πρέπει να παίξει το ρόλο της ανασυγκρότησης του χώρου. Για να το πετύχει όμως αυτό πρέπει να καταθέσει συγκεκριμένη πολιτική πρόταση που να απαντά στις προκλήσεις της σημερινής συγκυρίας. Η πολιτική πράξη και όχι τα μεγάλα λόγια, όχι οι κούφιες υποσχέσεις, όπως κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα κρίνουν το μέλλον της παράταξης και του χώρου.

Ίσως το πιο ξεκάθαρο μήνυμα των εκλογών ήταν η απαίτηση της κοινωνίας για μια πραγματική αλλαγή, μια πολιτική αλλαγή. Η απαίτηση όχι μόνο για ανανέωση του πολιτικού προσωπικού, αλλά για μια νέα αντίληψη στην άσκηση της πολιτικής. Κι αυτό είναι ένα αίτημα στο οποίο πρέπει να ανταποκριθεί και το κόμμα μας.

Κάποιοι λένε ότι πρέπει να αναζητήσουμε ένα αντι- Τσίπρα στην παράταξή μας. Είναι όσοι υποτιμούν το πραγματικό αίτημα της κοινωνίας σήμερα. Την ανάγκη για ένα νέο ήθος, για ένα νέο κώδικα αξιών στην πολιτική πράξη. Το ζητούμενο σήμερα είναι ένα νέο σχέδιο για την παράταξη, ένας νέος ιδεολογικός προσανατολισμός, η υπερκομματική εθνική αφήγηση που θα λύνει τα προβλήματα της καθημερινότητας. Όταν αντιμετωπίσουμε αυτά, θα βρούμε και τα πρόσωπα που θα υπηρετήσουν από θέσεις  ευθύνης την παράταξή μας, χωρίς να ψάχνουν μια στείρα μίμηση.

Σύντροφοι και συντρόφισσες, μοιραζόμαστε σήμερα κοινές αγωνίες για την πατρίδα. Μόλις πριν από λίγες μέρες η χώρα άνοιξε την Ώρα Μηδέν. Η νέα εθνική Ώρα Μηδέν, απέχει μόλις τέσσερις μήνες, ίσως και λιγότερο.

Ο Ιούνιος είναι κοντά και είναι η ώρα που θα κριθεί η σχέση μας με την Ευρώπη και το μέλλον της χώρας. Εκείνη την ώρα οι αμείλικτες ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας, δεν θα μπορούν να καλυφθούν από μια καλοφτιαγμένη επικοινωνιακή στρατηγική. Τα ψέματα μιας ανεύθυνης προεκλογικής εκστρατείας και όλης αυτής της πενταετίας καταρρέουν υπό το βάρος της πραγματικότητας.

Σήμερα καθώς μιλάμε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες που επένδυσαν στις προεκλογικές δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ, περιμένουν να εισπράξουν και περιμένουν να εισπράξουν τα όσα ο ίδιος ο κύριος Τσίπρας έχει τάξει.

Και είναι πολλά όλα αυτά. Είναι πολύ περισσότερα απ’ όσα η χώρα μας μπορεί να αντέξει και το ξέρουν πάρα πολύ καλά. Είναι αυτοί που μέχρι χθες μιλούσαν για μικρά πραξικοπήματα στον κοινοβουλευτικό μας βίο, αλλά σήμερα δεν φέρνουν για κύρωση τη νέα συμφωνία στη Βουλή και κρύβονται πίσω από ένα νόμο που δεν έχουν ψηφίσει.

Ξέχασαν τις μονομερείς ενέργειες για το χρέος και για πολλά άλλα πράγματα και καταφεύγουν στη συμφωνία για το χρέος που εμείς κάναμε το 2012. Και βέβαια μιλούν για την Εξεταστική, για το πώς φτάσαμε στο μνημόνιο.  Ξέρουν πολύ καλά οι νέοι τους σύμμαχοι από τη Δεξιά πώς η χώρα έφτασε στο μνημόνιο. Ας τους ρωτήσουν.

Και βέβαια πρέπει να υπάρξει και μια δεύτερη εξεταστική για το πώς όλες οι άλλες χώρες φεύγουν από το μνημόνιο, αλλά με την ανεύθυνη αντιπολίτευση και τη δημαγωγία πέντε ετών, η χώρα μας παραμένει σε αυτό.

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Οι προσδοκίες από την κυβέρνηση είναι πολύ μεγάλες και αυτό ενέχει τον κίνδυνο μεγάλων απογοητεύσεων. Όταν καταλαγιάσει η νίκη και η χαρά του "πρώτη φορά αριστερά" παρέα με τον καραμανλισμό και τον Πάνο Καμμένο ως Υπουργό Εθνικής Άμυνας, η διάψευση των προσδοκιών που έχουν καλλιεργηθεί δεν ξέρουμε πού μπορεί να οδηγήσει την κοινωνία μας.

Γι’ αυτό έχει τεράστια αξία αυτό που ξεκινάει σήμερα η παράταξή μας, τη στιγμή που οι νέοι κυβερνητικοί εταίροι του κυρίου Τσίπρα καπηλεύονται τον πατριωτικό λόγο και καλύπτουν την πολιτική τους αδυναμία πίσω από τον ακραίο εθνολαϊκισμό. Τη στιγμή που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ επενδύει συνεχώς στην κατασκευή εχθρών.

Επιλέγει να μην αντιλαμβάνεται ότι αυτή η τακτική ρίχνει νερό στο μύλο της ακροδεξιάς. Η Χρυσή Αυγή είναι παρούσα και μετά τις εκλογές. Έχουν σταθεροποιήσει την πολιτική τους παρουσία στο σύνολο της επικράτειας. Μετά τις πρώτες υπαναχωρήσεις της κυβέρνησης διατείνονται μάλιστα ότι είναι η μόνη γνήσια αντιμνημονιακή δύναμη στη χώρα, την ώρα που στην πραγματικότητα καταρρέει το δίλημμα και μέτωπο Μνημόνιο – Αντιμνημόνιο.

Από την άλλη πλευρά η κυβέρνηση είναι πρόθυμη να θέσει σε δοκιμασία τη σχέση μας με την Ευρώπη, με τους εταίρους μας στην Ευρωζώνη προβάλλοντας δήθεν εναλλακτικές πολιτικές επιλογές με αβέβαιους συμμάχους. Και όλα αυτά τη στιγμή που το γεωπολιτικό μας περιβάλλον δείχνει καθημερινά ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί εγγύηση για την ασφάλειά μας που δεν έχουμε την πολυτέλεια να απαρνηθούμε.

Σήμερα δεν υπάρχει ούτε new deal, ούτε Βαϊμάρη. Και τα δυο όμως είναι πιθανά σενάρια. Στο δικό μας χέρι, το χέρι της χώρας μας είναι να κατακτήσουμε το πρώτο και να αποφύγουμε το δεύτερο.

Ο αταλάντευτος ευρωπαϊκός προσανατολισμός και η οικοδόμηση προοδευτικών συμμαχιών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν το μόνο εθνικό δρόμο που μπορεί σήμερα να περπατήσει η χώρα μας.

Σύντροφοι, ο δημοκρατικός σοσιαλισμός πέρα από το πλαίσιο των ιδεών που εκφράζει, φέρει και ένα πλαίσιο ηθικής στο οποίο κυριαρχεί η αξία της συνεισφοράς στον άνθρωπο και την κοινωνία. Εκεί πρέπει να στοχεύσουμε. Να διαμορφώσουμε μια κοινωνία αλληλεγγύης με ευκαιρίες για όλους και όχι ψευδεπίγραφες ρεκλάμες που μέσα από την υπονόμευση της απλής λογικής ποτίζουν το όπιο του εθνολαϊκισμού που βασίζονται στην απενοχοποίηση του χθες και όχι στην προοπτική για ένα καλύτερο αύριο.

Πώς αλλιώς μπορούμε να δώσουμε νόημα και περιεχόμενο στην ύπαρξη του χώρου μας;

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Δεν έχουμε την πολυτέλεια για άλλες καθυστερήσεις, ούτε όμως και για αντικρουόμενες προσδοκίες. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μας ξεπεράσει η ιστορία. Η προσδοκία όλων πρέπει να είναι μία. Να φτιάξουμε την παράταξη από την αρχή. Αυτό είναι το χρέος μας.

Σήμερα χρειάζεται να κάνουμε ό,τι δεν κάναμε όλα τα προηγούμενα χρόνια που ήμασταν δυνατοί. Τώρα ας τα κάνουμε που είμαστε αδύναμοι, αλλά ειλικρινείς. Να συγκεράσουμε τις αντιθέσεις μας, να κάνουμε το ΠΑΣΟΚ κόμμα με ξεκάθαρη ιδεολογική ταυτότητα και προσανατολισμό. Απαιτείται να κινηθούμε προς την κοινωνία. Στόχος μας δεν είναι να ανακτήσουμε   την κυβερνητική εξουσία. Στόχος μας είναι να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών, να ξαναγεφυρώσουμε το χάσμα που μας χωρίζει από τη λαϊκή μας βάση.

Ο επόμενος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ χρειάζεται να έχει συνειδητοποιήσει ξεκάθαρα ότι δεν θα είναι πια υποψήφιος πρωθυπουργός, αλλά θα είναι υποψήφιος για ένα άλλο πολύ μεγαλύτερο εθνικό στόχο, αν θέλετε την προσωπική μου άποψη. Να ξανααποκτήσει η χώρα ισχυρή δημοκρατική παράταξη που θα εκτοπίσει από το προσκήνιο τις ιδέες του εθνικολαϊκισμού και της συνωμοσιολογίας που απομονώνουν τη χώρα μας από το διεθνές περιβάλλον και τις διεθνείς εξελίξεις. Τις ιδέες που κάνουν τον ελληνικό λαό να δίνει μάχες οπισθοφυλακής με προδιαγεγραμμένο σύμφωνα με τις ιστορικές νομοτέλειες της νεώτερης ιστορίας μας, το τέλος αυτών των μαχών.

Σύντροφοι και Συντρόφισσες,

Το συνέδριο αυτό είναι ένα συνέδριο τελευταίας ευκαιρίας. Είναι η τελευταία μας ευκαιρία να ξαναχτίσουμε την παράταξη. Κι αυτό πρέπει να γίνει χωρίς εσωστρέφεια, χωρίς παλιές εμμονές. Να αφήσουμε στο παρελθόν παλιές αντιλήψεις που μας πόνεσαν, να προχωρήσουμε μπροστά με πίστη, ότι μπορούμε εμείς, οι λίγοι αλλά πιστοί, να επαναθεμελιώσουμε στην ελληνική κοινωνία την ιστορική αυτή παράταξη που προσέφερε πολλά, που κάποιοι προσπαθούν από την Αριστερά και τη Δεξιά να απαξιώσουν, αλλά εμείς θα τους δώσουμε ηχηρή απάντηση.

Θα υπάρχουμε, θα είμαστε εδώ με τη δύναμη της ευθύνης και με προοπτική για όσα κάναμε στην ελληνική κοινωνία και για ακόμη πολύ περισσότερα.

Να είστε καλά.