Δανειολήπτες Έρμαια διεθνών συμφερόντων !

Παντελής Αντωνιάδης * 

Δανειολήπτες Έρμαια διεθνών συμφερόντων ! 

Στο προσκήνιο και πάλι το οξύτατο θέμα των δάνειων σε ελβετικό φράγκο, με αφορμή τις πρόσφατες σχετικές δηλώσεις του αρμόδιου Υπουργού κου Δραγασάκη που έλαβαν χώρα από το βήμα της Βουλής. 

Είναι αλήθεια και κάνεις δεν μπορεί να το αμφισβητήσει πως για το εν λόγω μείζον ζήτημα διαχρονικά έχει πάρει θέση το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της Χώρας, προκαλώντας μάλιστα οι ίδιοι πλήθος επερωτήσεων στη Βουλή, αναγνωρίζοντας από κοινού την καταστροφή που έχουν υποστεί χιλιάδες νοικοκυριά. 

Όμως μέρα με τη μέρα, δεν είναι λίγοι οι δανειολήπτες που απογοητευμένοι από τις εξαγγελίες αποκτούν την αντίληψη πως η μόνη λύση που απομένει πλέον είναι η Συλλογική δικαστική αξίωση. 

Αντιστάθμιση κίνδυνου (hedging) για τα δάνεια που έχουν χορηγήσει σε ελβετικό φράγκο 

Το γεγονός ότι ουδέποτε ζημιώθηκαν τα Πιστωτικά Ιδρύματα τα οποία δάνειζαν με ρήτρα αξίας συναλλάγματος, και ότι εκατομμύρια δανειολήπτες σε όλη την Ευρώπη αλλά και την Ελλάδα είχαν πέσει θύματα των διεθνών οικονομικών συμφερόντων, ήρθε να επιβεβαιωθεί με μια σειρά γεγονότων. Συγκεκριμένα, την «αποφράδα ημέρα» για τους δανειολήπτες σε όλη την Ευρώπη, την 15η Ιανουαρίου 2015, που η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας προέβη σε άρση του κλειδωμένου ορίου ισοτιμίας ευρώ/chf, τότε (σύμφωνα με σωρείαδημοσιευμάτων) ο κ. Αντώνης Σαμαράς ζήτησε από τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα ενημέρωση για τις εξελίξεις σχετικά με το ελβετικό φράγκο και εάν αυτές επηρεάζουν τις Ελληνικές τράπεζες. Ειδικότερα (με βάση τα δημοσιεύματα) σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν ο κ Στουρνάρας ανέφερε στον Πρωθυπουργό πως δεν υπάρχει πρόβλημα με το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς οι Τράπεζες έχουν κάνει αντιστάθμιση κίνδυνου (hedging) για τα δάνεια που έχουν χορηγήσει σε Ελβετικό φράγκο. 

Ζημιώθηκαν οι Τράπεζες που χορήγησαν αυτά τα δάνεια, όταν άλλαξε η ισοτιμία ευρώ/chf; 

Είναι ένα από τα κύρια διερευνητικά ερωτήματα που ακούγονται σχεδόν σε όλες τις αίθουσες δικαστηρίων που εκδικάζονται υποθέσεις δανείων σε ελβετικό φράγκο, το εάν δηλαδή από την αλλαγή ισοτιμίας ευρώ/chf, ζημιώθηκαν μονομερώς οι χιλιάδες δανειολήπτες ή εάν επιμερίστηκε έστω και ένα μέρος αυτής της ζημιάς στις Τράπεζες που χορήγησαν τα εν λόγω δάνεια και τέλος εάν επηρεάστηκαν τα κέρδη των Τραπεζών. Γι’ αυτό αρκεί να θυμηθούμε για άλλη μια φορά την 16η Ιανουαρίου 2015, όταν μια εκ των συστημικών τραπεζών σε δημόσια ανακοίνωσή της με αφορμή την προσφυγή της στον ELA αναφέρθηκε στις χρηματοδοτήσεις της τράπεζας σε ελβετικό φράγκο και πως αυτές είναι καλυμμένες (hedge) από θέσεις τέτοιες για να αποδεχθούν επιπτώσεις όπως συνέβη κατά την υποτίμηση του ευρώ στις 15/1/2015. Μάλιστα η ίδια τράπεζα λίγο αργότερα κατά τα τέλη Νοεμβρίου του ίδιου έτους (26/11/2015), ενόψει της επικείμενης ανακεφαλαιοποίησής της από το Ελληνικό Δημόσιο, στο πλαίσιο της από 13-07-2015 Συμφωνίας της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους εταίρους της και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, αναγκάστηκε να προχωρήσει σε αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου δημοσιεύοντας σχετικό ενημερωτικό δελτίο για τους υποψήφιους μετόχους, αναφέροντας ότι αντισταθμίζει την μακροοικονομική κρίση από την αυξητική επίπτωση που είχε στο δανειακό χαρτοφυλάκιο η ανατίμηση του ελβετικού φράγκου, ενώ στο ίδιο δελτίο στην σελίδα 314 αναφέρει :«Την περίοδο που έληξε την 30.09.2015, τα συνολικά δάνεια προ απομείωσης επηρεάστηκαν σημαντικά από την ανατίμηση του ελβετικού φράγκου (CHF) και του δολαρίου (USD) έναντι του Ευρώ στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου 2015, η οποία οδήγησε σε αύξησή τους κατά € 0,7 δισ. περίπου». 

Συμπεραίνεται, λοιπόν, πως η εν λόγω τράπεζα όχι μόνο δεν είχε ζημία από την ισχυροποίηση του ελβετικού φράγκου έναντι του ευρώ, αλλά αντιθέτως φαίνεται να απολαμβάνει εν δυνάμει κέρδη ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ, όταν στον αντίποδα χιλιάδες δανειολήπτες βρέθηκαν να επιβαρύνονται σημαντικά. 

Επιστολή ενημέρωσης για ανάληψη συναλλαγματικού κινδύνου! 

Γίνεται πολύς λόγος για μία επιστολή ενημέρωσης που παρείχαν τα Τραπεζικά Ιδρύματα για το συναλλαγματικό κίνδυνο, η οποία όμως κατά ρητή παραδοχή της τελεσίδικης απόφασης του Πειραιά (791/2017), όπως άλλωστε και πληθώρας αποφάσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, δόθηκε μετά τη σύναψη της σύμβασης. Σημειωτέον ότι η επιστολή είναι συνταγμένη σε χρόνο παρελθοντικό («Ευχαριστούμε που επιλέξατε…»), ενώ δε φέρει καμία ημερομηνία. Συνεπώς ο παρελθοντικός χρόνος ευθέως παραπέμπει σε χρόνο μετά τη σύναψη της σύμβασης. Επιπρόσθετα, όπως αναφέρουν οι ίδιοι οι δανειολήπτες, ουδέποτε υπήρξε σχετικό προσάρτημα στην ίδια την δανειακή σύμβαση κατά τον χρόνο σύναψης του δανείου. 

Σε κάθε περίπτωση όμως, οι «υπαγορευμένες» ομολογίες γνώσης του καταναλωτή προσκρούουν στο άρθρο 2 παρ 7 περ. κδ του ν. 2251/1994, περί προστασίας του Καταναλωτή, σύμφωνα με το οποίο είναι καταχρηστικοί ιδίως οι όροι που περιλαμβάνονται σε μια σύμβαση και «βεβαιώνουν ότι ο καταναλωτής γνωρίζει ορισμένους όρους της σύμβασης ή την ποιότητα των υπηρεσιών ενώ στην πραγματικότητα τις αγνοεί». 

Γνώριζαν τα Πιστωτικά Ιδρύματα σε τι κίνδυνο εκτίθενται οι δανειολήπτες; 

Πρόσφατα ο αρμόδιος Υπουργός και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, εξέφρασε ενδιαφέρουσες απόψεις, όταν μεταξύ άλλων δήλωσε «…Ενημερώθηκα και εγώ ότι το ΔΝΤ είχε ενημερώσει έγκαιρα τότε ότι επίκειται ανατίμηση του ελβετικού φράγκου. Ελήφθη αυτό υπόψη από τις τράπεζες;»… «Όταν μπλέκεται στεγαστικό δάνειο με κερδοσκοπικά παιχνίδια τι να πεις μετά;» ανέφερε χαρακτηριστικά και σημείωσε ότι δεν έχει λήξει το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης. 

Στο σημείο αυτό αξίζει να θυμηθούμε την σύσταση του Ευρωπαϊκού συμβουλίου συστημικού κινδύνου της 21ης Σεπτεμβρίου 2011 - σχεδόν 4 χρόνια πριν την ανατίμηση του ελβετικού φράγκου 15/01/2015- σχετικά με τον δανεισμό σε ξένο νόμισμα (ΕΣΣΚ/2011/1)(2011/C 342/01), όπου στην 1η σελίδα αναφέρει αυτολεξεί τα κάτωθι: « Σε ορισμένα κράτη μέλη της Ένωσης έχει παρατηρηθεί αύξηση στη χορήγηση δανείων σε ξένο νόμισμα σε δανειολήπτες που δεν έχουν προβεί σε αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου ». 

Την ιδία στιγμή ο Πανελλήνιος Σύλλογος δανειοληπτών ελβετικού φράγκου (ΣΥΔΑΝΕΦ), κάνει λόγο για την συντριπτική πλειοψηφία των δανειοληπτών που παραμένουν έως και αυτήν την στιγμή εκτεθειμένοι χωρίς να έχουν αντισταθμίσει τον συναλλαγματικό κίνδυνο, καθώς τα σχετικά προγράμματα ασφάλειας που προσέφεραν οι Τράπεζες ήταν πολύ μικρής χρονικής διάρκειας έως και ανύπαρκτα. 

Σε διαφορετική περίπτωση, όπως υποστηρίζουν έγκριτοι οικονομολόγοι, εάν δηλαδή τα Πιστωτικά Ιδρύματα παρείχαν (ως όφειλαν) την προστασία στον δανειολήπτη και για όλη την διάρκεια εξυπηρέτησης του δανείου, προβαίνοντας σε αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, θα εξαφάνιζαν με αυτήν τους την πράξη (τα Πιστωτικά Ιδρύματα) το όποιο δελεαστικό επιτοκιακό όφελος, καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο απαγορευτικό αυτό το είδος των παρεχόμενων δανείων στους καταναλωτές. 

Εξάλλου, η υποχρέωση των Πιστωτικών Ιδρυμάτων για την ασφάλεια του όποιου συναλλαγματικού τους κινδύνου είναι υποχρέωση που επιβάλλεται από την κείμενη νομοθεσία, (ν. 3601/2007), βάση της οποίας υποχρεούνται να αντισταθμίζουν αποτελεσματικά όλους τους κινδύνους. 

*Ο κ. Αντωνιάδης είναι Πρόεδρος του Συλλόγου Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου (ΣΥ.ΔΑΝ.Ε.Φ.)