Πράξη εξισορρόπησης ή επιλογή ;

Γράφει η Αντωνιάδου Αθηνά * 

Το τελευταίο διάστημα, ο συριακός στρατός επιτίθεται σε καίριες Τουρκικές μαχητικές θέσεις στη βορειοδυτική Συρία. Η Άγκυρα και ορισμένοι από τους συνεργάτες της κατηγορούν τη Δαμασκό πως βάλλονται ειρηνικοί στόχοι και η ουδέτερη (γι’ αυτούς) ζώνη. Η συριακή κυβέρνηση, με τη σειρά της, δηλώνει ότι η αιτία της αστάθειας στην περιοχή είναι οι ενέργειες των τρομοκρατών. Την ίδια στιγμή Ρωσία και Τουρκία διεξάγουν μια σειρά διαπραγματεύσεων με διαφορετικά και ασαφή συμπεράσματα να εξάγονται μετά από κάθε συνάντηση. Το Κρεμλίνο επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία ότι ο στρατός της Δαμασκού ενεργεί νόμιμα και ορθά, εκκαθαρίζοντας το κυρίαρχο έδαφός του από «τρομοκράτες», ενώ παράλληλα θεωρεί πως το πρόβλημα δημιουργείται από την αποτυχία της Τουρκίας να διαχωρίσει τους τζιχαντιστές από τους “απλούς” ενόπλους.

Εάν όλα αυτά αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα ή συμβαίνουν για “τα μάτια του κόσμου” θα φανεί στο μέλλον. Προς το παρόν αυτό που διερωτάται η διεθνής κοινή γνώμη είναι εάν πρόκειται για πράξη εξισορρόπησης από μέρους της Ρωσίας ή εάν έχει κάνει πλέον την επιλογή της.

Πρωτίστως, θα πρέπει να λάβουμε υπ’όψιν ότι η Ρωσία είχε πάντα τακτική και όχι στρατηγική συμμαχία με την Τουρκία, ενώ όσοι έχουν παρακολουθήσει τον Πρόεδρο Πούτιν θα δεχτούν πως πάντα θα τάσσεται υπέρ του Assad έναντι του Ερντογάν, καθώς για τον πρόεδρο Πούτιν η ιστορία και οι θρησκευτικοί δεσμοί παίζουν σημαντικό ρόλο. Ως εκ τούτου θα βλέπει πάντα τους εχθρούς της Συρίας ως εχθρούς δικούς του και της Ρωσίας.

Ένα γεγονός που ελάχιστα αναφέρεται είναι ότι τον Σεπτέμβριο του 2019 η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράν φέρονταν να είχαν καταλήξει σε συμφωνία για το κουρδικό ζήτημα με το ρωσικό σχέδιο μιας πολιτιστικής ομοσπονδίας για τη Συρία να επικρατούσε έναντι μιας διοικητικής ομοσπονδίας που φαινόταν να επιθυμεί η Τουρκία. Αυτό φαίνεται να ήταν η αρχή του ρήγματος στη σχέση Ρωσίας - Τουρκίας με τη δεύτερη ούσα μεθυσμένη από το όνειρο μιας νέας οθωμανικής αυτοκρατορίας, να εισβάλλει -αγνοώντας τα συμφωνηθέντα στο Σότσι- προ μηνών με στρατιωτικά μέσα χρησιμοποιώντας μισθοφόρους, Τουρκμένους και φανατικούς μαχητές, οι οποίοι αφού ξεκλήρισαν ένα λαό στα βόρεια της Συρίας, έβαλαν ξανά στο στόχαστρο Χριστιανούς Ορθόδοξους, με τα στοιχεία να δείχνουν -μεταξύ άλλων- και θρησκευτική «γενοκτονία». Την ίδια στιγμή ρωσικά μέσα ενημέρωσης έδειχναν εικόνες βομβιστικών επιθέσεων κοντά σε εκκλησίες και γειτονικά κτίρια με έκδηλη τη δυσαρέσκεια των ρώσων πολιτών. 

(σ.σ αίσθηση είχε προκαλέσει τον Ιούλιο του 2019 φωτογραφία που αποτύπωνε βομβαρδισμένη την κύρια πρόσοψη της Παναγίας των Ορθόδοξων Σύρων στην πόλη Καμισλί, με τους Σύριους να σπεύδουν να επανατοποθετήσουν τον γκρεμισμένο σταυρό ανάμεσα στα χαλάσματα).

Το Ιράν δε μένει αδιάφορο στη σύγκρουση αυτή (να αναφέρουμε κάπου εδώ πως οι μουσουλμάνοι χωρίζονται σε Σιίτες και Σουνίτες). Οι Ιρανοί, οι οποίοι είναι Σιίτες, αναγνωρίζουν την κυρίαρχη ελίτ της Συρίας η οποία κυβερνά και αποτελείται από τους Αλαουίτες*. Οι μεν δεύτεροι κλείνουν προς τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των Σιιτών. Ως εκ τούτου, τους παρέχουν υποστήριξη σε θρησκευτικό, πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Ένας ακόμη λόγος στήριξης είναι ότι η Συρία η οποία γεωπολιτικά είναι μια χώρα κλειδί με δεδομένο ότι βρίσκεται δίπλα στο Ισραήλ είναι διαρκής εχθρός του Ιράν, τα τελευταία σαράντα περίπου χρόνια.

Τι θα γίνει όμως εάν χάσει τον έλεγχο ο Άσαντ ο οποίος στηρίζεται από Αλαουίτες και Χριστιανούς;

( σ.σ οι Αλαουίτες είναι μειοψηφία στη Συρία. Λαός μετριοπαθής, ήταν επί το πλείστον χωρικοί, εξόριστοι, περιθωριακοί και κατατρεγμένοι που τους έφερε ο Ασαντ (Αλαουίτης) στην εξουσία και οι οποίοι ζουν αρμονικά με τους Χριστιανούς, ενώ σέβονται ιδιαιτέρως τους Ελληνορθόδοξους. Πρέπει να σημειωθεί ότι με τον όρο Ελληνορθόδοξοι δεν μιλάμε για Έλληνες αλλά για γηγενείς Άραβες, οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται ως “Ρουμ Ορτοντόκς”, δηλαδή για τον “Ρωμαίο”, που παραπέμπει στην παράδοση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας).

Σ’ αυτή την περίπτωση ως επικρατέστερο σενάριο είναι η ύπαρξη καθεστώτος φόβου , χάους, μαζικών εκτελέσεων, εθνικών εκκαθαρίσεων και εκτοπισμών, ενώ θα απειληθεί η συνέχιση της ύπαρξης των Αλαουϊτών και των άλλων εθνικο-θρησκευτικών μειονοτήτων της Συρίας, ειδικά των Χριστιανών, στα πατρογονικά τους εδάφη, ενώ μεγάλο μέρος αυτού του πληθυσμού θα οδηγηθεί στην προσφυγιά και φυσικά θα χάσει γεωστρατηγικούς και θρησκευτικούς συμμάχους όπως το Ιράν και η Ρωσία.

Ας ανατρέξουμε όμως στο πρόσφατο παρελθόν, όταν προ ημερών ο Πρέσβης της Ρωσίας στην Τουρκία, Alexey Yerkhov, άρχισε να δέχεται απειλές στα κοινωνικά δίκτυα λόγω της κατάστασης στην Idlib με τον Πρέσβη να μιλά ανοικτά για ύπαρξη "αντιρωσικής υστερίας" στα κοινωνικά δίκτυα της Τουρκίας. Και ναι μεν, όπως αναφέρθηκε ήδη, πολλοί θεωρούν πως η δυναμική στήριξη της Ρωσίας στον Ασαντ είναι πράξη εξισορρόπησης με πολλαπλά μηνύματα στον συνέταιρο του Ερντογάν, δείχνοντάς του παράλληλα ποια είναι τα όρια και η θέση του, από την άλλη όμως υπάρχουν και εκείνοι που υποστηρίζουν πως έκανε την επιλογή του ο Πούτιν να σταθεί ανοικτά υπέρ της Συρίας. Μια επιλογή «Ρουά ματ» καθώς ξέρει πολύ καλά -ο Πούτιν- το εσωτερικό σκηνικό της Τουρκιάς και πως οι οικονομικές επιπτώσεις από τις πολλαπλές στρατιωτικές επιχειρήσεις και πολεμικά μέτωπα, θα γίνουν η αιτία να χάσει τον ύπνο του ο Ερντογάν, ζώντας ήδη και με τον εφιάλτη ενός πραξικοπήματος που θα φέρει την ανατροπή του. Την ίδια στιγμή ο Πούτιν ανεβάζει τη δημοφιλία του στο εσωτερικό, θέτοντας εαυτόν ως υπερασπιστή του Ανατολικού Χριστιανισμού με όραμα τη δημιουργία/αναβίωση μιας νέας Ρώμης στη Δαμάσκο.

Οι σχέσεις μεταξύ των προέδρων Πούτιν και Ερντογάν δεν φαίνονται να είναι ποτέ ξανά οι ίδιες, ίσως γιατί ο Ρώσος ηγέτης ως άλλος Μιχαήλ Ντμιτριέεβιτς Σκόμπλεβ * βλέπει κάτι που εμείς δεν είμαστε σε θέση να δούμε, ακόμη, αλλά σίγουρα θα έχει ενδιαφέρον να το παρακολουθήσουμε να εκτυλίσσεται...

* Ο Μιχαήλ Ντμίτριεβιτς Σκόμπελεφ (1843-1882) ήταν Ρώσος στρατηγός ο οποίος δεν ηττήθηκε ούτε μία φορά. Έγινε γνωστός στη διάρκεια της ρωσικής εκστρατείας κατά της Χίβας (1873), κατά της Κοκάνδης (1875-1876) και μπήκε στην ιστορία ως απελευθερωτής των λαών των Βαλκανίων από τον Οθωμανικό ζυγό. Ντυμένος με λευκή στολή και τοποθετημένος πάνω σε ένα άσπρο άλογο εξοικειώθηκε με τους στρατιώτες του ως "Λευκό Γεν." (και από τους Τούρκους ως "Λευκό Πασά "). Κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας στην Khiva , οι τουρκμένοι αντίπαλοι τον ονόμαζαν goz zanli ή "Bloody Eyes".

* Αντωνιάδου Αθηνά

Κοινωνιολόγος, blogger, Freelance writer 

Επικοινωνία: 6946522418